Որոշ երկրներ գտնվում են այնպես, որ դրանք կարևոր տրանսպորտային հանգույցներ են, որոնք կապում են պետությունները կամ աշխարհի մասերը: Ղազախստանը նրանցից մեկն է։ Օդանավակայանը ավիացիոն ցանցի ամենակարեւոր տարրն է։ Ստորև ներկայացված են երկրի հիմնական օդանավակայանները, այս ոլորտում առկա իրավիճակը և զարգացման հեռանկարները։
Ավիացիայի նշանակությունը Ղազախստանում
Մեծ տարածքի շնորհիվ օդային տրանսպորտը մեծ նշանակություն ունի Ղազախստանի համար։ Նրա տարածքում կան 22 խոշոր օդանավակայաններ, որոնցից 14-ը միջազգային են։ Ավիացիան այստեղ մեծ նշանակություն ունի ինչպես երկրի, այնպես էլ ողջ աշխարհի համար, քանի որ դրա միջոցով ուղևորաշրջանառություն է իրականացվում Ասիայի և Եվրոպայի, ԱՄՆ-ի միջև։
Հիմնական օդանավակայաններ
Ալմա-Աթայի օդանավակայանը ամենամեծն է: Գտնվում է Ղազախստանի Հանրապետության հարավարևելյան մասում։ Օդանավակայանը հիմնադրվել է 1935 թվականին։ Այն ապահովում է երկուսի ամենամեծ մասնաբաժինըներքին և միջազգային ուղևորների և բեռների օդային փոխադրումներ. Ավելին, տարեցտարի ավելանում է ուղեւորահոսքը։ 2015 թվականին այն կազմել է ավելի քան 4,9 միլիոն մարդ։ Աշխարհի 55 քաղաքների հետ կանոնավոր չվերթների միջոցով կապն իրականացվում է Ղազախստանի այս օդանավակայանով։ Դրա համար Ալմաթիում կա երկու թռիչքուղի, որը հարմար է ցանկացած ինքնաթիռի համար: 2012 թվականին նա ճանաչվել է ԱՊՀ լավագույնը։
Ղազախստանի Հանրապետության երկրորդ ամենամեծ ներքին օդային հաղորդակցությունը Աստանայի օդանավակայանն է: Այն գտնվում է երկրի հյուսիսային մասում։ Այն հիմնադրվել է ավելի վաղ, քան Ալմա-Աթան՝ 1930թ.-ին։ Ուղևորահոսքն այստեղ նույնպես տարեցտարի աճում է։ 2015 թվականին այս ցուցանիշը հասել է ավելի քան 3,3 միլիոն մարդու։ Օդանավակայանն ունի մեկ թռիչքուղի, որը հարմար է բոլոր տեսակի ինքնաթիռների համար։
Երրորդ ամենամեծ օդանավակայանը Ակտաուն է, որը գտնվում է երկրի հարավ-արևմուտքում։ Չնայած այն հանգամանքին, որ քաղաքը, որի մոտ այն գտնվում է, փոքր է, դրա արդյունաբերական նշանակությունը հանգեցրեց նրան, որ 1983 թվականին այստեղ հայտնվեց շատ մեծ օդանավակայան: Նրա ուղևորաշրջանառությունը 2015 թվականին կազմել է մոտ 0,9 միլիոն մարդ և նույնպես շարունակում է աճել: Բացի այդ, այստեղ տեղակայված են Ղազախստանի Հանրապետության ռազմաօդային ուժերի ինքնաթիռներ։ Օդանավակայանը պատկանում է B դասին: Այն ունի մեկ թռիչքուղի, որը չի կարող ընդունել բոլոր տեսակի ինքնաթիռներ:
Ներկա իրավիճակը
2013 թվականին ստեղծվել է օդանավակայանի կառավարման մասնագիտացված ընկերություն, որը կոչվում է Airport Management LLP, որպես «Ղազախստան Թեմիր Ժոլի» ԲԲԸ-ի ստորաբաժանում:խումբ. Այն 7 տարվա ընթացքում ստացել է 6 օդանավակայանների, այդ թվում՝ Աստանայի բաժնետոմսերի բլոկները։ Ստուգումների հիման վրա պարզվել է նրանցից մի քանիսի, հատկապես մարզային ծանր ֆինանսական վիճակը։ Դրանց թվում են, օրինակ, Պետրոպավլովսկի օդանավակայանը։ Հետագայում Ղազախստանը ևս հինգ օբյեկտ կփոխանցի Օդանավակայանի կառավարման խմբի ղեկավարությանը։
Այս ընկերության գլխավոր տնօրեն Կլոդ Բադանը Ղազախստանի օդային տրանսպորտի համակարգի հզորությունը համարում է ուղևորափոխադրումների տարեկան աճը 10%-ով։ Միաժամանակ, նրա կարծիքով, խնդիրներ են հանդիսանում բազմաթիվ ցուցանիշների անհամապատասխանությունը ԻԿԱՕ-ի չափանիշներին և ոչ ավիացիոն կոմերցիոն գործունեությունից օդանավակայանների ցածր եկամուտները, որոնք 5%-ից պակաս են։։
Բացի այդ, Ղազախստանը շահեկան դիրք ունի Եվրոպան և ԱՄՆ-ն Ասիայի հետ կապող տարանցիկ թռիչքների համար, սակայն այդ ներուժը վատ է օգտագործվում։ Բացի այդ, այստեղ չի գործում «բաց երկնքի» սկզբունքը, որը թույլ է տալիս արտասահմանյան ընկերություններին թռիչքներ իրականացնել առանց սահմանափակումների և հաստատումների։
Հեռանկարներ
Օդանավակայանների և ընդհանրապես ավիաընկերությունների արդյունավետությունը բարելավելու նպատակով նախատեսվում է դրանց վերակառուցում։ Մինչև 2020 թվականը այդ նպատակների համար կհատկացվի 167 միլիարդ տենգե, ևս 20 միլիարդ՝ մինչև 2030 թվականը։ 2015 թվականից մինչև 2017 թվականն ընկած ժամանակահատվածում կիրականացվի Աստանայի, Շիմկենտի, Կոստանայի, Պետրոպավլովսկի, Կիզիլորդայի օդանավակայանների վերակառուցումը։ Դրանց վերականգնման ծրագիրը ենթադրում է ուղևորային տերմինալների, թռիչքուղիների և ենթակառուցվածքների նորացում մոտ 99 մլրդ տենգե ընդհանուր գումարով։
Ամենածավալուն պլաններըԱստանան, որը մասամբ պայմանավորված է Ղազախստանի Հանրապետության մայրաքաղաքում 2017 թվականին EXPO ցուցահանդեսով։ Նախատեսվում է օդանավակայանը բարելավել ոչ միայն տեխնիկապես, այլեւ սպասարկման առումով։ Առաջին հերթին կկառուցվի տարեկան 4 մլն մարդ տարողությամբ նոր մարդատար տերմինալ, որը ընդհանուր ուղեւորաշրջանառությունը կհասցնի տարեկան 7 մլն մարդու։ Գործող տերմինալը կտեղափոխվի ներքին չվերթներ։ Մաքսային և անձնագրային հսկողության անցումը պարզեցնելու նպատակով արդեն ներդրվել է կառավարման նոր համակարգ։ Բացի այդ, նախատեսվում է բարելավել սննդի որակը ինչպես բուն օդանավակայանում, այնպես էլ ինքնաթիռներում, ինչպես նաև նվազեցնել գները սրճարաններում և խանութներում։ Ի վերջո, նախատեսվում է բարելավել տրանսպորտային կապը քաղաքի հետ և կազմակերպել տաքսիների աշխատանքը։
Ղազախստանի բոլոր մյուս օդանավակայանը նախատեսում է վերակառուցել նմանատիպ եղանակով, բայց այլ մասշտաբով: Դրանցից շատերն արդեն արդիականացման փուլում են։
Այժմ աշխատանքներ են տարվում ապրանքների փոխադրման մուլտիմոդալ համակարգի ստեղծման ուղղությամբ, որն էլ ավելի կմեծացնի դրանց հոսքը մայրցամաքների միջև:
Վերջապես Աստանայի և Կոկշետաուի օդանավակայաններում հնարավոր է ներդնել «բաց երկնքի» սկզբունքը։ Սա անհարմարություններ կստեղծի տեղական փոխադրողների համար, բայց կավելացնի օդանավակայանի եկամուտը։
