Բաքուն Ադրբեջանի մայրաքաղաքն է և ԱՊՀ բոլոր երկրների ամենագեղեցիկ քաղաքներից մեկը։ Մեգապոլիսի բնակչությունը գերազանցում է երկու միլիոն մարդն, ինչն էլ պայմանավորում է ընդարձակ տրանսպորտային համակարգի առկայությունը, որի «կարկասը տորթի վրա» Բաքվի մետրոպոլիտենն է։ Անցյալ տարի այն նշեց իր 50-ամյակը։
Բաքվի միջազգային տրանսպորտային համակարգ
Այսօր Ադրբեջանի մայրաքաղաքում ներկայացված են տրանսպորտի գրեթե բոլոր համատարած տեսակները։ Օդային ճանապարհով այստեղ կարելի է հասնել Հեյդար Ալիևի միջազգային օդանավակայանի միջոցով, որը երկիրը կապում է Եվրոպայի և Ասիայի երկրների հետ։ Բաքվի երկաթուղային կայարանը ամենամեծն է Ադրբեջանում։ Ամեն օր այնտեղից գնացքներ են մեկնում նախկին Խորհրդային Միության բոլոր մասերը։ Նախատեսվում է երկիրը երկաթուղային գծով միացնել Թուրքիայի հետ։ Բաքուն նաև նավահանգիստ է Կասպից ծովում։ Աշխարհի ամենամեծ լճով է, որ կապ է տեղի ունենում հարեւան Ղազախստանի ու Թուրքմենստանի հետ։ Այս պահին երկու անցում կա՝ Բաքու-Աքթաու, Բաքու-Թուրքմենբաշի։
Բաքվի մետրոյի խորհրդային պատմություն
Ադրբեջանի մայրաքաղաքի մետրոն բացվել է 1967 թվականին և դարձել հինգերորդ ստորգետնյա համակարգը, որը բացվել է 1967թ. ԽՍՀՄ տարածք Մոսկվայից, Լենինգրադից, Կիևից և Թբիլիսիից հետո։ Բաքվում մետրոյի կառուցումն առաջին անգամ քննարկվել է 1930-ականների սկզբին, սակայն սկզբում երկրի արդյունաբերական կարիքները, իսկ պատերազմից ու ավերածություններից հետո անընդհատ խանգարում էին այդ ծրագրերին: Առաջին փուլի շինարարությունը սկսվել է միայն 1960 թվականին։ Յոթ տարի անց՝ 1967 թվականի նոյեմբերի 25-ին, տեղի ունեցավ Բաքվի մետրոյի բացումը։ Առաջին հատվածը ներառում էր ավելի քան վեց կիլոմետր արահետներ և հինգ կայաններ՝ Իչերի Շեհեր, Սահիլ, մայիսի 28, Գանջլիկ և Նարիման Նարիմանով: Մետրոյի այս գիծը քարտեզների վրա նշված է կարմիր գույնով։ Նոր ստորգետնյա համակարգի առաջին կանգառները գտնվում են Ադրբեջանի մայրաքաղաքի հենց կենտրոնում։
1968 թվականի ապրիլի 22-ին Բաքվի մետրոպոլիտենը ստացավ նոր կայարան. գործարկվեց 2,24 կմ երկարությամբ հատվածը, որը դարձավ մայիսի 28-ի կայարանից մասնաճյուղ։ Նոր վայրէջքի կետը կոչվել է «Շաումյան», իսկ այսօր այն կոչվում է «Շահ Իսմայիլ Խաթայ»։ Այժմ գնացքներն աշխատում էին երկու ուղղությամբ՝ սկզբնական ուղղությամբ և նորով, ճյուղով դեպի Շահումյան կայարան։
Կայարանների հաջորդ բացմանը պետք էր երկու տարի սպասել. 1970 թվականի մայիսին «կարմիր» գիծը երկարացվեց մինչև Ուլդուզի կայարան, իսկ արդեն սեպտեմբերին նույն «Նարիման Նարիմանով» կայանից գործարկվեց բեռնատարը։ դեպի «Պլատֆորմա Դեպո» կանգառը, որն այժմ կոչվում է «Բաքմիլ»։ Երկու տարի անց զգալիորեն ավելացվեց Բաքվի մետրոյի առաջին ճյուղը. անցկացվեցին գրեթե հինգ կիլոմետր նոր ուղիներ և բացվեցին երեք նոր կայարաններ՝ Քյորօղլու, Կարա Կարաև և Նեֆթչիլար։ Այս նրա վրաշինարարությունը դադարեցվել է 17 տարի, և ուշադրություն է դարձվել մետրոյի նոր «կանաչ» գծին։
Սկզբում մետրոյի նոր գիծը բացվեց որպես մեկ այլ ճյուղ Բաքվի մետրոյում։ 1976-ին բացվեց մայիսի 28-Նիզամի հատվածը, որին ինը տարի անց ավելացվեցին հինգ կիլոմետր ուղիներ և չորս նոր կայաններ՝ Էլմլյար Ակադեմիյասի, Ինշաատչիլար, հունվարի 20 և Մեմար Աջամի։ ԽՍՀՄ օրոք վերջին ընդլայնումը տեղի է ունեցել 1989 թվականին. երկարացվել է «կարմիր» գիծը և երկու նոր կայաններ բացվել երկաթուղու երեք կիլոմետրի վրա։
Հետխորհրդային շրջան
ԽՍՀՄ փլուզումից հետո մետրոյի շինարարության տեմպերը նկատելիորեն նվազեցին. 1993 թվականին «կանաչ» գծի շրջանակներում բացվեց «Ջաֆար Ջաբբարլի» նոր կայանը։ Այժմ այս կանգառը խաղում է «Մայիսի 28»-ի դերը. այստեղ են գնում գնացքները Շահ Իսմայիլ Խաթայից։
Հաջորդ կայանի բացումը տեղի ունեցավ արդեն 21-րդ դարում։ 2002 թվականին վերջին անգամ երկարացվել է Բաքվի մետրոյի առաջին մասնաճյուղը և բացվել Հազի Ասլանով կայարանը։ 2008, 2009 և 2011 թվականներին «կանաչ» գիծը հաջորդաբար երկարացվել է և բացվել «Նասիմի», «Ազադլըգ պրոսպեկտ» և «Դառնագյուլ» կայարանները։ 2016 թվականին բացվել է Բաքվի մետրոյի նոր «մանուշակագույն» մասնաճյուղը։ Այս պահին այն ունի երկու կայարան՝ «Ավտոկայան» և «Մեմար Աջամի» խաչմերուկ, որտեղից «կանաչ» գծով կարելի է գնալ համանուն կայարան։
Բաքվի մետրոյի քարտեզ
Ադրբեջանի մայրաքաղաքի մետրոն ներկայումս ներառում էներառում է 34,6 կիլոմետր ուղի և 25 կայան։
